اعضای کمیته خانواده در کنفرانس «خانواده و
رسانه: ابعاد جهانی در دنیای دیجیتال»
خانواده و رسانه: دیدگاه‌های جهانی در عصر دیجیتال
آنکارا، ترکیه، 25 و 26 اردیبهشت
پس
از نامگذاری سال 1404 به عنوان «سال خانواده» توسط رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه،
که با هدف مقابله با چالش‌های پیش روی خانواده‌ها، به ویژه کاهش شدید نرخ رشد جمعیت
و تشویق شهروندان به فرزندآوری برای مقابله با تهدید کاهش جمعیت صورت گرفت، نهادهای
دانشگاهی و اجتماعی تلاش‌های خود را برای تقویت ساختارهای خانواده در سطوح مختلف
تشدید کرده‌اند.
در
25 اردیبهشت 1404 دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آنکارا یک سمینار علمی بین‌المللی
با عنوان «خانواده و رسانه: ابعاد جهانی در دنیای دیجیتال» برگزار کرد. این سمینار
گروهی از چهره‌های متخصص دانشگاهی را گرد هم آورد که مقالات علمی مهمی در مورد
رسانه‌های دیجیتال و تأثیر آن بر خانواده، به عنوان یکی از قدرتمندترین ابزار برای
تأثیرگذاری - منفی و مثبت - بر ساختارهای فرهنگی، ارائه دادند.
دکتر
کاملیا هلمی تولون رئیس کمیته دکتر با مقاله‌ای پژوهشی با عنوان: «تأثیر رسانه‌ها
بر تغییر نقش‌های خانوادگی: مطالعه تحلیلی» در این سمینار شرکت کرد.
نظریه انتقادی در سه محور اصلی:
محور
نخست: تبیین نقش‌های فطری در خانواده، که در آن شوهر مسؤولیت سرپرستی از نظر هزینه،
حفاظت، راهنمایی و تربیت را بر عهده دارد؛ در حالی که زن مسؤول رسیدگی به امور
خانه، تربیت فرزندان و خدمت به شوهر است. این مقاله همچنین بر نقش فرزندان در
اطاعت و وظیفه‌شناسی نسبت به والدین، ادای نماز و نشان دادن اخلاق نیکو تأکید کرد
و افزود اینها مسؤولیت‌هایی هستند که والدین باید در فرزندان ایجاد کنند.
محور
دوم: این مقاله تشریح کرد که توافق‌نامه‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی با لغو
سرپرستی و یکسان‌سازی نقش‌ها بین زن و مرد، در پی فروپاشی خانواده هستند و منجر به
از بین رفتن نقش‌های فطری‌ای می‌شوند که انسجام خانواده را در طول نسل‌ها حفظ کرده‌اند.
در نتیجه، روحیه‌ی نزاع و درگیری جایگزین آرامش و محبت بین همسران می‌شود و
فرزندان الگوی خانوادگی را از دست می‌دهند. این مقاله همچنین با توصیف نقش‌های فطری
به عنوان «نقش‌های جنسیتی کلیشه‌ای»، به بندهایی اشاره کرد که هدف از آنها از بین
بردن تمایز و ادغام نقش‌ها بین همسران است. وی تأکید کرد حذف این بندها ضروری است
و یکسان‌سازی نقش‌ها و جایگزینی قیمومیت با مشارکت و برابری کامل امکان ندارد.
محور
سوم: این مقاله نمونه‌های واقعی از نمایش‌ها، تبلیغات و کلیپ‌های پخش‌شده در رسانه‌های
اجتماعی را ارائه داد که نشان‌دهنده‌ی تبادل نقش‌ها در خانواده است. یعنی این که
زن کار می‌کند و هزینه زندگی را تأمین می‌کند، در حالی که مرد خود را وقف مراقبت
از فرزندان و انجام کارهای خانه می‌کند. همچنین صحنه‌هایی دارد که تحقیر شوهران و
پذیرش تحقیر از سوی آنها را ترویج می‌کند؛ الگویی که در تولیدات رسانه‌ای متعدد در
کشورهای مختلف تکرار شده است و نشان می‌دهد که این یک رویکرد هدفمند ناشی از تعهد
به اجرای کنوانسیون‌های بین‌المللی است.
این
مقاله همچنین بخش‌هایی از نمایش‌ها و کارتون‌هایی را منتشر کرد که مردان را در حال
حمل، زایمان و شیردهی نشان می‌دهد، در حالی که زنان به عنوان جنگجویانی قوی که
مردان را شکست می‌دهند، معرفی می‌شوند. این برنامه با صحنه‌های کارتونی برای
کودکان، ترویج روابط همجنس‌گرایی بین حیوانات و تصاویر کودکانی که تغییر جنسیت
زودهنگام داشته‌اند به پایان رسید. این صحنه‌ها مطابق با سیستم جنسیتی مصوب کنوانسیون‌های
بین‌المللی، به ویژه: کنوانسیون رفع اشکال تبعیض علیه زنان سیداو 1979))، کنوانسیون
حقوق کودک (1989)، سند جمعیت قاهره (1994)، سند پکن (1995) و دستور کار 2030 برای
توسعه پایدار (2015) تهیه شده است.
توصیه‌ها:
۱. حمایت از رسانه‌هایی که به ارزش‌های
فطری و دینی پایبند هستند و تشویق تولیدات رسانه‌ای که به ویژگی‌های فرهنگی احترام
می‌گذارند.
۲. ایجاد نهادهای نظارتی بر محتوای
رسانه‌های مخاطب کودکان و نوجوانان.
۳. ادغام «سواد رسانه‌ای» در برنامه‌های
درسی مدارس.
۴. تشویق مطالعات میدانی در مورد تأثیر
رسانه‌ها بر خانواده و تدوین سیاست‌های رسانه‌ای جایگزین.
۵. تولید رسانه‌های جایگزین که نقش‌های
ذاتی زن و مرد را تقویت می‌کنند.
۶. همکاری با نهادهای مذهبی و اجتماعی
برای افزایش آگاهی از خطر تضعیف نقش‌های ذاتی.
۷. وضع قوانینی که ترویج الگوهای تحریف‌شده‌ی
خانواده را جرم‌انگاری کند.
۸. ایجاد مراکزی برای رصد رسانه‌ها و
ارائه گزارش‌های دوره‌ای.
۹. همکاری با نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی
که به ارزش‌های خانواده پایبند هستند.
۱۰. خروج از توافق‌نامه‌های بین‌المللی
که با هدف نابودی خانواده تنظیم شده‌اند، و اصلاح آنچه در قوانین ملی فاسد شده
است.
استاد
رأفت محمد رشید میقاتی، رئیس دانشگاه طرابلس، نیز با مقاله‌ای پژوهشی با عنوان «ویژگی‌های
دستور کار فکری برای تحریف مفهوم خانواده در رسانه‌های معاصر» در این کنفرانس شرکت
کرد. او رسانه‌هایی را که از پورنوگرافی و اختلالات جنسی حمایت می‌کنند، چون «تبری
که کشتی جامعه را سوراخ می‌کند» دانست و یک تهدید وجودی مستقیم برای ملت‌ها توصیف
کرد.
به
مناسبت سالگرد نکبت، دکتر رأفت سخنرانی خود را با ادای احترام ویژه به پایداری
خانواده فلسطینی در برابر نسل کشی در غزه آغاز کرد و افزود که خانواده فلسطینی به
نمادی از فداکاری و قهرمانی تبدیل شده است.
وی
سپس به خطرات کمپین رسانه‌ای هدفمند علیه نهاد ازدواج پرداخت که باعث ترویج
اختلالات جنسی شده و با زنا، خیانت، همجنس‌گرایی و در نهایت تغییر جنسیت شروع می‌شود.
او تأکید کرد که این مسیر منجر به فروپاشی خانواده، افزایش خودکشی، سوءمصرف مواد
مخدر، آزار و اذیت، سقط جنین و حتی قتل می‌شود.
دکتر
میقاتی راه‌هایی را برای محافظت از نسل‌ها در برابر اطلاعات نادرست رسانه‌ها شناسایی
کرده است پیشنهاد داد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
•
تولید نمایشنامه‌های مناسب خانواده.
•
راه‌اندازی برنامه‌های گفتگو محور که به مشکلات
خانوادگی از منظر اصلاحی می‌پردازد.
•
تولید سریالی درباره خانواده پیامبر (ص) به عنوان
الگویی برای خانواده‌های معاصر.
او
همچنین خواستار اصلاحات جامع قانون‌گذاری در ترکیه، بازگرداندن قوانین خانواده به
مبانی شریعت اسلامی و پایان دادن به بی‌عدالتی‌هایی شد که مردان در مورد پرداخت
نفقه به زنان مطلقه با آن مواجه هستند. چرا که این بی‌عدالتی‌ها مانع از ازدواج
مجدد مطلقه‌ها و مانع از ازدواج مردان به دلیل بار مالی می‌شود و راه را برای گناه
و انحراف باز می‌کند.
دکتر
سامیه قاضی از پاکستان نیز با ارائه مقاله پژوهشی با عنوان «تأثیر رسانه بر نهاد
خانواده در عصر دیجیتال» در این نشست شرکت داشت. او با تأکید بر نقش محوری خانواده
در ثبات جوامع، بر لزوم تقویت وحدت خانواده و برنامه‌ریزی برای ابتکارات آینده جهت
افزایش تاب‌آوری آن تأکید کرد.
(منبع: دفتر رسانه)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* للاطلاع على الترجمة الكاملة للخبر باللغة العربية،
اضغط (هنا).